Đau đầu là bệnh gì? Nguyên nhân, dấu hiệu và cách điều trị hiệu quả

Đau đầu là một triệu chứng vô cùng phổ biến mà ai cũng từng gặp phải. Hầu hết các trường hợp đau đầu thường ít nguy hiểm nhưng đây có thể là dấu hiệu cho các bệnh lý nghiêm trọng hơn. Hãy cùng tìm hiểu ngay!

1Đau đầu là gì?

Đau đầu (nhức đầu) chỉ những cơn đau xuất hiện tại vùng đầu và mặt. Người ta chia đau đầu thành nhiều nhóm khác nhau tuỳ thuộc vào mức độ đau, vị trí, tần suất. Nhưng nhìn chung, đau đầu có thể chia làm 2 nhóm: đau đầu nguyên phát và đau đầu thứ phát.

Đau đầu có thể là một bệnh, nhưng cũng có thể là triệu chứng của nhiều bệnh lý khác. Cần cảnh giác và không chủ quan trước tình trạng đau đầu để có thể sớm nhận biết những bệnh lý nguy hại tiềm ẩn.

2Các loại đau đầu

Có đến hơn 150 loại đau đầu được phân vào các nhóm khác nhau, mỗi loại sẽ có các triệu chứng riêng biệt. Sau đây là triệu chứng tiêu biểu của một số bệnh đau đầu phổ biến.

Đau đầu nguyên phát

Đau đầu nguyên phát xuất hiện do các vấn đề liên quan đến cấu trúc đầu và cổ, không phải triệu chứng gây ra bởi những bệnh lý tiềm tàng. Đau đầu nguyên phát bao gồm:

• Đau đầu do căng thẳng: là loại đau đầu rất phổ biến ở người lớn và trẻ vị thành niên, gây ra các đơn đau nhẹ đến vừa và biến mất sau một thời gian. Vị trí đau thường là phía trên trán và thái dương ở cả 2 bên. Cơn đau tăng khi cúi đầu hoặc lên cầu thang. Đau đầu do căng thẳng đáp ứng với các thuốc giảm đau không kê đơn và không kèm theo triệu chứng nào khác.
• Đau nửa đầu: Chứng đau nửa đầu hay còn gọi là đau đầu Migraine biểu hiện bằng những cơn đau nhói dữ dội ở một bên đầu. Cơn đau có thể kéo dài từ 4 giờ hoặc thậm chí kéo dài đến 3 ngày. Các triệu chứng đi kèm là buồn nôn, nôn, đau bụng, nhạy cảm với ánh sáng và mùi hương.
• Đau đầu cụm: còn có tên khác là đau đầu chùm hoặc đau đầu Cluster, là loại đau đầu nguyên phát nghiêm trọng nhất xuất hiện theo từng nhóm hoặc từng cụm ở vùng quanh 1 bên ổ mắt và thái dương. Cơn đau dữ dội kèm nhói liên tục xảy ra với tần suất khoảng 1 – 8 lần/ngày, mỗi lần khoảng 30-90 giây và kéo dài từ 2 tuần cho đến 3 tháng.
• Đau đầu dai dẳng hằng ngày thể mới: Những cơn đau đầu xuất hiện đột ngột và kéo dài hơn 3 tháng. Vị trí của cơn đau nằm ở 2 bên đầu, liên tục, không thuyên giảm. Loại đau đầu này không đáp ứng với thuốc và thường xuất hiện ở những người chưa từng có tiền sử bị đau đầu thường xuyên.

Đau đầu thứ phát

Đau đầu thứ phát có thể được coi là triệu chứng hoặc dấu hiệu của một bệnh lý khác trong cơ thể. Đau đầu thứ phát bao gồm:

• Đau đầu do viêm xoang: là những cơn đau sâu, liên tục tại vùng gò má và trán. Đau đầu do viêm xoang là hậu quả của nhiễm trùng xoang và thường kèm theo sốt, sưng mặt, có dịch nhầy. Cơn đau sẽ trở nên nghiêm trọng hơn khi cử động.
• Đau đầu do lạm dụng thuốc: Cơn đau đầu thường xuất hiện vào buổi sáng ở những bệnh nhân lạm dụng thuốc giảm đau, thường là để điều trị triệu chứng đau đầu. Vậy nên có thể gọi loại đau đầu loại này là đau đầu hồi ứng. Đau đầu do lạm dụng thuốc có thể dẫn đến buồn nôn, giảm trí nhớ, kém tập trung.
• Đau đầu do mất nước: xảy ra khi cơ thể không được cung cấp đủ nước và thường kèm theo các triệu chứng khác như mệt mỏi, chóng mặt, khô miệng, khát nước.

3Các triệu chứng đau đầu

Triệu chứng đau đầu thường rất đa dạng, cần xem xét các yếu tố khác nhau:

• Hoàn cảnh khởi phát
• Cách khởi phát
• Vị trí đau đầu
• Thời gian kéo dài cơn đau
• Tần số và chu kỳ
• Cường độ đau
• Các yếu tố gây tăng hoặc giảm đau đầu.

Việc xác định các yếu tố này giúp dễ dàng tìm ra nguyên nhân cũng như phương pháp chữa trị hiệu quả.

4Nguyên nhân

Đau đầu nguyên phát

Đau đầu nguyên phát thường không rõ nguyên nhân, nhưng chúng có thể được kích hoạt nhờ một số yếu tố nguy cơ như:

• Bia, rượu (đặc biệt là rượu vang đỏ), chất kích thích
• Một số thức ăn hoặc đồ uống như cà phê, trà, bột ngọt hoặc các thực phẩm chứa nhiều nitrat (thịt đông lạnh, xúc xích, giăm bông,…)
• Thuốc lá và các chất có nicotin
• Mất ngủ hoặc thiếu ngủ
• Các hoạt động gắng sức như tập thể dục, chạy bộ,…
• Ho, hắt hơi, cười hoặc khóc dữ dội, rặn mạnh khi đi vệ sinh,…

Đau đầu thứ phát

Các bệnh thường gặp như nhiễm trùng, cảm lạnh, viêm xoang,… có thể dẫn đến các cơn đau đầu khác nhau. Trong một số trường hợp, đau đầu có thể xuất hiện sau các chấn thương về mặt tâm lý hoặc vật lý tại vùng đầu, mặt và cổ.

Bệnh tật cũng là nguyên nhân dẫn đến đau đầu thứ phát, đặc biệt là các bệnh lý về sọ như u não, xuất huyết não, viêm màng não,…

 

5Các bệnh liên quan

Đau đầu là một triệu chứng rất phổ biến, bắt nguồn từ các chấn thương bên trong hoặc tác động môi trường bên ngoài. Một số bệnh lý có thể liên quan đến triệu chứng này là:

• Viêm xoang
• Cảm lạnh
• Nhiễm trùng, nhiễm khuẩn
• Mất nước
• Stress
• Động kinh
• Thiếu máu
• Chấn thương sọ não
• Tai biến mạch máu não
• U não
• Xuất huyết não
• Viêm màng não
• Tăng huyết áp hoặc hạ huyết áp đột ngột
• Mất ngủ
• Các bệnh mạn tính như đái tháo đường, cao huyết áp, lupus ban đỏ,…

6Biến chứng của nguy hiểm

Những cơn đau đầu kéo dài ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống của bệnh nhân. Chúng có thể khiến bệnh nhân mất ngủ, chán ăn, stress, suy giảm trí nhớ và dẫn đến những thay đổi bất thường khác của cơ thể.

Biến chứng cũng có thể xuất hiện do việc lạm dụng thuốc giảm đau để giảm các triệu chứng đau đầu trước đó. Nguy hiểm hơn, một số cơn đau đầu còn có thể gây nên những biến chứng nặng nề như nhồi máu cơ tim, đột quỵ, động kinh,…

7Cách chẩn đoán phát hiện bệnh đau đầu

Đau đầu thường sẽ được chẩn đoán bằng triệu chứng lâm sàng thông qua việc thăm khám, trao đổi với bệnh nhân về tiền sử bệnh, vị trí, mức độ, tần suất cơn đau.

Ngoài ra bác sĩ cũng có thể chỉ định các xét nghiệm khác để góp phần chẩn đoán như:

• Chụp CT sọ não
• Chụp cộng hưởng từ (MRI) não

8Khi nào cần gặp bác sĩ

Các dấu hiệu cần gặp bác sĩ

Khi có bất kỳ triệu chứng nào sau đây, hãy đến gặp bác sĩ ngay lập tức để chẩn đoán và chữa trị kịp thời:

• Cơn đau đầu đột ngột và dữ dội.
• Đau đầu kèm theo sốt, khó thở, cứng gáy, phát ban.
• Đau đầu sau khi chấn thương, tai nạn.
• Có một hoặc nhiều cơn đau đầu mỗi tuần, các cơn đau ngày càng trầm trọng và không biến mất.
• Đau đầu do hoạt động gắng sức hoặc đau đầu mỗi khi ho, khi cúi người.
• Đau đầu kèm theo các triệu chứng thần kinh như co giật, rối loạn hành vi, suy giảm thị lực, chóng mặt,…

Nếu có thể, hãy cố gắng ghi nhớ các đặc điểm để cơn đau như vị trí, số lần, mức độ,… để thông báo với bác sĩ. Điều này sẽ giúp bác sĩ đưa ra những chẩn đoán chính xác và kế hoạch điều trị cụ thể.

Nơi khám chữa bệnh uy tín

Đau đầu là triệu chứng phổ biến và rất dễ bị bỏ qua vì tâm lý chủ quan của con người. Tuy nhiên nếu các dấu hiệu đau đầu trở nên nặng hơn, hãy đến thăm khám tại Khoa Thần kinh của các bệnh viện và phòng khám uy tín. Một số địa điểm mà bạn có thể tham khảo:

• Tp. HCM: Bệnh viện Chợ Rẫy, Bệnh viện Đại học Y Dược, Bệnh viện Chuyên khoa Ngoại thần kinh quốc tế,…
• Hà Nội: Bệnh viện Bạch Mai, Bệnh viện Hữu nghị Việt Đức, Bệnh viện Đại học Y,…

9Cách điều trị bệnh đau đầu

Sau khi chẩn đoán, bác sĩ có thể chỉ định điều trị bệnh đau đầu của bạn bằng nhiều phương pháp khác nhau. Không phải bệnh đau đầu nào cũng được điều trị bằng thuốc mà còn phụ thuộc vào nguyên nhân, từ đó lựa chọn một trong những cách như: kiểm soát stress, phản hồi sinh học, sử dụng thuốc hay điều trị nguyên nhân bệnh lý.

Kiểm soát stress

Việc kiểm soát stress giúp giảm áp lực lên hệ thần kinh và làm nhẹ các cơn đau đầu. Bạn có thể thực hiện việc này bằng một số phương pháp như:

• Mát-xa đầu, cổ và lưng.
• Chườm nóng hoặc chườm lạnh lên đầu, cổ và phần vai gáy.
• Tập hít thở sâu.
• Nghỉ ngơi trong phòng tối và yên tĩnh.
• Thực hiện các bài tập thể dục nhẹ nhàng, đi bộ.
• Thiền hoặc châm cứu.
• Sử dụng liệu pháp âm thanh và hình ảnh.

Dùng thuốc

• Thuốc giảm đau không kê đơn: Nhiều loại đau đầu đáp ứng với các thuốc giảm đau không kê đơn, phổ biến là Paracetamol và Aspirin. Bạn có thể sử dụng các loại thuốc này để điều trị các cơn đau đầu từ nhẹ tới vừa tại nhà. Tuy nhiên, việc lạm dụng các thuốc giảm đau sẽ dẫn đến những cơn đau đầu hồi ứng mới. Vì vậy, cần lưu ý sử dụng đúng liều lượng quy định.

• Thuốc kê đơn: Đối với những cơn đau đầu nghiêm trọng và kéo dài, bạn có thể được các bác sĩ kê thuốc theo toa. Chẳng hạn như Sumatriptan thường được chỉ định để chữa chứng đau nửa đầu.
• Một số loại thuốc khác như thuốc huyết áp, thuốc chống trầm cảm,… cũng có thể được sử dụng. Tuy nhiên, tuyệt đối không được tự ý dùng thuốc khi chưa tham khảo ý kiến bác sĩ.
• Nhiều loại thực phẩm bảo vệ sức khoẻ cũng có công dụng hỗ trợ tốt cho tình trạng đau đầu, chẳng hạn như các sản phẩm có chứa Bạch quả (Ginkgo Biloba).

Điều trị đặc hiệu theo nguyên nhân

Các cơn đau đầu thứ phát đều xuất phát từ những bệnh lý tiềm ẩn. Việc can thiệp và chữa trị tận gốc những bệnh lý này chính là cách tối ưu nhất để điều trị và ngăn ngừa tái phát các cơn đau.

Tùy thuộc vào từng nguyên nhân gây đau đầu mà bác sĩ có thể sẽ tập trung chữa trị các bệnh lý đó để giải quyết tình trạng đau đầu.

10Phương pháp phòng ngừa bệnh đau đầu

Để phòng ngừa bệnh đau đầu, bạn cần biết được nguyên nhân cũng như các yếu tố kích hoạt cơn đau. Tránh xa những tác nhân này chính là phương pháp phòng ngừa an toàn và hiệu quả nhất. Ngoài ra, việc cải thiện lối sống lành mạnh và rèn luyện thể chất cũng góp phần quan trọng giúp hạn chế các bệnh đau đầu.

Phòng ngừa đau đầu nguyên phát

• Hạn chế tiếp xúc với các thức ăn, mùi hương hay loại thuốc khiến bạn đau đầu, đặc biệt là các thực phẩm chứa nhiều cafein.
• Dành thời gian thư giãn trong ngày, làm việc nơi đủ sáng, thông thoáng.
• Ngủ đủ giấc, sinh hoạt và làm việc đúng tư thế.
• Uống đủ nước, hạn chế bia rượu và các chất kích thích.
• Tập thể dục vừa phải, ưu tiên đi bộ để cải thiện sức bền.
• Thiền, châm cứu.

Phòng ngừa đau đầu thứ phát

• Điều trị triệt để các bệnh lý gây nhức đầu.
• Không lạm dụng các thuốc và hóa chất, đặc biệt là thuốc giảm đau.
• Dự phòng đau đầu do xoang: Mặc ấm khi trời trở lạnh, tránh những nguyên nhân khởi phát xoang như hạt phấn, bụi bặm, khói thuốc…