Tiêu chảy xảy ra rất phổ biến ở mọi lứa tuổi. Bệnh tiêu chảy nếu không được chữa trị kịp thời có thể gây ra những biến chứng nguy hiểm. Chúng ta hãy cùng tìm hiểu về bệnh tiêu chảy ngay trong bài viết sau đây nhé!
1Tiêu chảy là gì?
Tiêu chảy là tình trạng đi ngoài phân lỏng, nhiều nước hơn 3 lần/ngày và thường tự khỏi sau 1-3 ngày mà không cần can thiệp. Tình trạng tiêu chảy có thể xảy ra thường xuyên và nghiêm trọng hơn ở một số đối tượng như trẻ nhỏ và người già.
Có 2 nhóm phân loại chính trong tiêu chảy là tiêu chảy cấp và tiêu chảy mạn tính:
- Tiêu chảy cấp: Kéo dài dưới 2 tuần và thường do nhiễm khuẩn thực phẩm, nhiễm virus hoặc cơ thể tiêu thụ những thức ăn không phù hợp.
- Tiêu chảy mạn: Kéo dài trên 4 tuần, hầu hết gây ra bởi các bệnh lý thuộc về tiêu hóa, sử dụng lâu dài một số loại thuốc
Ngoài ra còn có trường hợp tiêu chảy dai dẳng từ 2-4 tuần, tuy nhiên thường hiếm gặp.[1]
Bệnh lý tiêu chảy vô cùng phổ biến và có thể gây nguy hiểm lớn hơn nhiều so với những gì bạn có thể tưởng tượng. Theo thống kê, có khoảng hơn 1 tỷ người mắc bệnh tiêu chảy cấp 1 lần mỗi năm. Thống kê tại các quốc gia đang phát triển, trong đó có Việt Nam cho thấy có đến 2 triệu trẻ em tử vong vì tiêu chảy.
Bên cạnh đó, việc thường xuyên mắc tiêu chảy cũng có thể dấn tới các hậu quả về lâu dài khác như thể chất yếu ớt và kém phát triển trí tuệ.
Tiêu chảy là hiện tượng đi ngoài phân lỏng nhiều hơn 3 lần/ngày
2Nguyên nhân gây ra tiêu chảy
Virus, vi khuẩn, ký sinh trùng
Virus Rotavirus là tác nhân chínhgây tiêu chảy cấp ở trẻ em vào mùa đông lạnh, khiến tình trạng trở nên nặng hơn và có nguy cơ đe dọa đến tính mạng của trẻ.
Virus corona – virus gây bệnh COVID-19 cũng có thể gây ra các triệu chứng liên quan đến đường tiêu hóa, bao gồm: buồn nôn, nôn mửa và tiêu chảy.
Tiêu chảy do vi khuẩn và kí sinh trùng thường xảy ra cao điểm vào mùa mưa hoặc mùa nắng nóng do đây là điệu kiện thuận lợi để vi khuẩn và kí sinh trùng phát triển mạnh mẽ.
Sử dụng nguồn nước bị ô nhiễm hay ăn thực phẩm không vệ sinh có thể khiến bạn mắc tiêu chảy do tiếp xúc với các loại vi khuẩn và ký sinh trùng như các loại giun sán hoặc amip.
Sử dụng một số loại thuốc
Thuốc kháng sinh làm giảm nhiễm trùng bằng cách tiêu diệt vi khuẩn xấu, nhưng đồng thời chúng cũng tiêu diệt cả các vi khuẩn có lợi trong đường ruột. Điều này làm xáo trộn sự cân bằng tự nhiên của hệ vi khuẩn trong ruột và khiến chúng ta dễ mắc các vấn đề về tiêu hóa hơn, trong đó có tiêu chảy.
Một số loại thuốc khác như: Metformin (thuốc điều trị tiểu đường), thuốc tim mạch, thuốc chống trầm cảm cũng có thể gây tiêu chảy.
Thuốc chống trầm cảm có thể gây tiêu chảy
Không thể dung nạp đường lactose
Lactose là một loại đường có trong sữa và các sản phẩm từ sữa khác. Những người có vấn đề về dung nạp đường lactose có thể bị đau bụng, đầy hơi hoặc tiêu chảy sau khi uống sữa hay ăn các sản phẩm từ sữa.
Các bệnh lý về tiêu hóa
Tiêu chảy cũng có thể là dấu hiệu của một số bệnh lý tiêu hóa như: hội chứng ruột kích thích (IBS), bệnh celiac hoặc bệnh viêm ruột (IBD).
Những người mắc bệnh Crohn, người bệnh có khối u hoặc ung thư đường ruột và người bệnh đã cắt bỏ một phần ruột cũng dễ mắc phải tình trạng tiêu chảy một cách thường xuyên.
Một số loại thức ăn
Các chất tạo ngọt nhân tạo như borbitol, erythritol và mannitol là các loại đường mà cơ thể không thể hấp thụ và là một trong những nguyên nhân có thể gây tiêu chảy.
Rượu, bia, cà phê cũng có thể gây kích thích ruột dẫn đến tiêu chảy hoặc làm tình trạng tiêu chảy của bạn trở nên nghiêm trọng và kéo dài hơn.
Rau sống, các món gỏi, thịt sống hay mắm tôm,… cũng có thể khiến bạn mắc tiêu chảy do vi khuẩn hay kí sinh trùng trong những thực phẩm này.
Tình trạng ngộ độc do độc chất từ thực phẩm hoặc độc tố vi sinh vật trong thức ăn là hậu quả của sử dụng thức ăn ôi thiu, nhiễm độc hoặc chứa phụ gia độc hại cũng dẫn đến tiêu chảy. Thậm chí nhiều trường hợp tử vong nếu không kịp điều trị và cấp cứu kịp thời.
3Dấu hiệu của bệnh tiêu chảy
Các dấu hiệu và triệu chứng bạn có thể gặp phải khi bị tiêu chảy bao gồm:
- Đau bụng.
- Đầy hơi.
- Buồn nôn và nôn.
- Tiêu phân lỏng liên tục, nhiều lần, ban đầu phân lỏng sau toàn là nước.
- Người mệt lả.
- Sốt.
- Phân lẫn máu hoặc chất nhầy.
- Cảm giác cần đi ngoài ngay lập tức.
- Các dấu hiệu của mất nươc.
Buồn nôn là một trong những dấu hiệu của tiêu chảy
4Biến chứng của tiêu chảy
Các biến chứng của tiêu chảy có thể xảy ra bao gồm
- Mất nước: mất nước quá nhiều có thể dẫn đến trụy mạch, thậm chí gây tử vong.
- Mất cân bằng điện giải: các chất điện giải Na+, K+, Cl- đóng vai trò quan trọng trong nhiều chức năng của cơ thể. Nếu không được điều chỉnh kịp thời, cơ thể sẽ dễ xuất hiện co giật, tổn thương não, thậm chí tử vong.
- Suy thận cấp: do cơ thể mất nước, không thể cung cấp đủ lượng máu cho thận hoạt động.
- Suy dinh dưỡng: do bệnh nhân ăn ít trong quá trình bị bệnh (thường ở trẻ em).
5Khi nào cần gặp bác sĩ
Các dấu hiệu cần đến gặp bác sĩ
- Dấu hiệu mất nước: da khô ráp, mắt trũng sâu, tiểu ít, mạch đập nhanh, hạ huyết áp, tay chân lạnh,…
- Tiêu chảy hơn 2 ngày với người lớn và kéo dài hơn 24 giờ đối với trẻ em.
- Nôn mửa.
- Đau dữ dội ở bụng hoặc trực tràng.
- Sốt từ 39 độ trở lên.
- Phân đen, phân có máu hoặc mủ.
Đặc biệt, ở trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ, cha mẹ cần chú ý các dấu hiệu mất nước sau và đưa trẻ đến gặp bác sĩ ngay để được điều trị kịp thời:
- Tã, bỉm không ướt trong ba giờ trở lên.
- Khô miệng và lưỡi.
- Sốt trên 39 độ.
- Khóc không ra nước mắt.
- Buồn ngủ, cáu gắt.
- Bụng hóp, mắt trũng.
Đưa bệnh nhân tiêu chảy đến gặp bác sĩ ngay nếu có dấu hiệu sốt cao
Nơi khám chữa bệnh uy tín
Nếu gặp các dấu hiệu nêu trên bạn có thể đến các cơ sở y tế gần nhất hoặc bất kỳ bệnh viện đa khoa nào để được thăm khám và điều trị.
Hãy đến khoa tiêu hóa của các bệnh viện uy tín để được chẩn đoán và điều trị:
- Tp. Hồ Chí Minh: Bệnh viện Đại học Y dược TP. Hồ Chí Minh, Bệnh viện Từ Dũ, Bệnh viện Chợ Rẫy,…
- Hà Nội: Bệnh viện Bạch Mai, Bệnh viện Đại học Y Hà Nội, Bệnh viện 108,…
6Phương pháp điều trị bệnh tiêu chảy
Hầu hết các trường hợp tiêu chảy có thể tự khỏi trong vòng một vài ngày mà không cần điều trị. Trong các trường hợp tiêu chảy nhẹ, bạn có thể tự chăm sóc tại nhà bằng cách:
- Uống nhiều nước: nước lọc, canh và nước ép trái cây mỗi ngày (trừ nước ép táo và nước ép quả lê chúng có thể làm tình trạng tiêu chảy nặng hơn).
- Uống nước điện giải: Pha gói Oresol hoặc viên Hydrite có chứa điện giải với nước theo hướng dẫn sử dụng. Một cách khác là pha 100ml nước với 1/2 muỗng cà phê muối và 1/2 muỗng cà phê đường.
- Ăn thực phẩm nhiều probiotic: sữa chua, pho mát,… giúp giảm đầy hơi.
- Không uống đồ uống có caffein: cà phê, trà và cả sô cô la.
- Không ăn các thực phẩm sinh hơi: đậu đỗ, bắp cải, bia, rượu, nước có ga.
- Kiêng sữa, thực phẩm béo: tránh uống sữa hay các món chiên, rán, xào nhiều dầu mỡ trong một vài ngày.
Có thể dùng thêm các loại thuốc theo hướng dẫn của bác sĩ để cải thiện tình trạng bệnh nhanh hơn:
- Thuốc kháng sinh: Thuốc kháng sinh có thể giúp điều trị tiêu chảy gây ra bởi vi khuẩn hoặc ký sinh trùng. Nếu bệnh tiêu chảy do vi rút, thuốc kháng sinh sẽ không giúp đỡ gì.
- Thuốc cầm tiêu chảy: Loperamide, Bismuth, Diosmectite là các loại thuốc có thể giúp giảm số lượng đi tiêu chảy nước.
Nếu triệu chứng của bệnh kéo dài quá lâu hoặc trở nên trầm trọng hơn, cần đưa bệnh nhân đến các cơ sở y tế ngay để được điều trị kịp thời.
Bệnh nhân tiêu chảy cần bù nước kịp thời để tránh mất nước
7Phương pháp phòng ngừa bệnh tiêu chảy
Chú ý vệ sinh an toàn thực phẩm: Rửa tay bằng xà phòng thường xuyên: trước và sau khi nấu ăn cũng như khi ăn uống, sau khi đi vệ sinh, hắt hơi, ho hay xì mũi là yếu tố quan trọng để phòng ngừa tiêu chảy.
Tiêm phòng: Virus Rota (một trong những nguyên nhân gây bệnh tiêu chảy) có thể được ngăn ngừa bằng vacxin virus Rota.
Bảo quản thực phẩm đúng cách: Bảo quản thực phẩm ở nhiệt độ thích hợp, luôn ăn chín uống sôi và không ăn những thức ăn đã ôi thiu có thể giúp ngăn ngừa bệnh tiêu chảy.
Rửa tay thường xuyên giúp phòng ngừa tiêu chảy
Trên đây là những thông tin về nguyên nhân, triệu chứng và các phương pháp phòng ngừa, điều trị bệnh tiêu chảy. Nếu bạn thấy bài viết hữu ích, hãy chia sẻ ngay cho bạn bè và người thân cùng biết nhé!
