Viêm họng là gì ? Nguyên nhân, triệu chứng và cách trị viêm họng

Viêm họng là một căn bệnh phổ biến không chỉ ở trẻ em mà còn ở người lớn, gây ra các triệu chứng như đau họng, khàn tiếng,…Hãy cùng tìm hiểu về viêm họng cũng như cách điều trị nhé!

1Viêm họng là gì?

Viêm họng là bệnh viêm nhiễm vùng hầu họng, thường gây cảm giác đau rát. Viêm họng có hai thể bệnh là cấp tính và mạn tính.

Bệnh thường xuất hiện đặc biệt vào thời điểm chuyển mùa và có thể dẫn đến viêm amidan.

2Nguyên nhân gây viêm họng

Có nhiều nguyên nhân gây viêm họng như do nhiễm virus, vi khuẩn, ô nhiễm môi trường, sự kích ứng niêm mạc hầu họng kéo dài… Trong đó thường gặp nhất là do virus.

Nhiễm virus

Trong số các virus gây viêm họng thường gặp, virus gây cảm lạnh và virus influenza là hai nguyên nhân chính, các virus khác bao gồm

• Virus gây cảm lạnh.
• Virus influenza gây cúm.
• Virus Bệnh sởi.
• Virus Thủy đậu.
• Virus COVID-19.
• Virus gây nên Quai bị.

Nhiễm khuẩn

Nhiều bệnh nhiễm trùng do vi khuẩn có thể gây đau họng. Phổ biến nhất là Streptococcus pyogenes (liên cầu nhóm A) gây viêm họng do liên cầu khuẩn.

Vi khuẩn sau khi xâm nhập sẽ gây nhiễm khuẩn ở amidan hoặc niêm mạc họng dẫn đến đau họng, khó nuốt, sốt cao…

Trào ngược dạ dày thực quản

Bệnh trào ngược dạ dày thực quản (GERD) là tình trạng axit từ dạ dày trào ngược lên thực quản. Axit dịch vị kích ứng thực quản và cổ họng kéo dài gây ra các triệu chứng như rát họng và ho kéo dài.

Mỗi lần người bệnh trào ngược vùng hầu họng sẽ bị tác động bởi một lượng axit nhất định khiến khu vực này bị phù nề, viêm sưng gây tình trạng viêm họng. Viêm lâu ngày thậm chí có thể gây ra biến chứng nghiêm trọng hơn là viêm họng hạt.

Các nguyên nhân khác

Các nguyên nhân khác có thể gây viêm họng bao gồm:

• Dị ứng: Dị ứng với lông chó mèo, nấm mốc, bụi và phấn hoa.
• Không khí quá khô: Không khí khô hanh có thể khiến cổ họng của bạn trở nên thô ráp và khó chịu. Thở bằng miệng (thường là do nghẹt mũi) cũng có thể gây khô và đau họng.
• Các chất hóa học, chất kích thích: Ô nhiễm không khí do khói thuốc lá hoặc hóa chất độc hại có thể gây viêm họng. Uống rượu và ăn thức ăn cay nóng cũng có thể gây kích ứng cổ họng của bạn.
• Khối u: Các khối u ung thư ở cổ họng, lưỡi hoặc thanh quản có thể gây cảm giác đau vùng họng. Các dấu hiệu hoặc triệu chứng khác có thể bao gồm khàn giọng, khó nuốt, có khối u ở cổ và máu trong nước bọt hoặc đờm.

3Các triệu chứng của viêm họng

Các dấu hiệu và triệu chứng của viêm họng có thể:

• Hơi thở hôi.
• Đau hoặc cảm giác khó chịu ở cổ họng.
• Đau khi nuốt và nói chuyện.
• Đau, sưng hạch ở cổ hoặc hàm.
• Amidan sưng tấy, đỏ.
• Các mảng trắng hoặc mủ trên amidan.
• Giọng khàn.

Có thể kèm theo các triệu chứng toàn thân như:

• Sốt.
• Ho.
• Sổ mũi.
• Hắt xì.
• Nhức mỏi cơ thể.
• Đau đầu.
• Buồn nôn hoặc nôn.

4Các bệnh liên quan đến viêm họng

• Tình trạng viêm ở vùng hầu họng có thể lan ra các vùng xung quanh, gây viêm ở các vị trí khác như: thanh quản, amidan, tai giữa, mũi, xoang…
• Tùy vào nguyên nhân gây viêm họng, người bệnh có thể mắc kèm các bệnh như: viêm khớp, viêm cầu thận, sởi…

5Biến chứng nguy hiểm

• Biến chứng tại họng:

Viêm họng, đặc biệt do vi khuẩn có thể gây ra áp xe, viêm amidan.

• Biến chứng các cơ quan lân cận:

Viêm họng có thể dẫn đến viêm mũi, viêm xoang, viêm tai giữa. Viêm tai giữa là biến chứng thường gặp xuất hiện sau viêm họng, nếu không được điều trị đúng cách có thể dẫn đến viêm tai xương chũm với triệu chứng sốt cao, phù nề sưng tấy quanh tai, nghe kém, chảy mủ. Biến chứng nặng có thể gây hôn mê.

• Biến chứng phế quản và phổi:

Viêm họng có thể lan xuống thanh quản gây viêm thanh quản hoặc viêm phế quản. Một số trường hợp bị viêm họng do virus hoặc vi khuẩn, các tác nhân này có thể theo đường máu hoặc dịch tiết xâm nhập vào phổi gây viêm phổi. Viêm phổi nặng có thể gây ra tình trạng thiếu oxy, khó thở và nguy cơ tử vong cao.

• Biến chứng tim, thận, khớp:

Trong các tác nhân gây bệnh viêm họng thì liên cầu khuẩn tan huyết nhóm A (Streptococcus nhóm A) khi xâm nhập vào cơ thể có thể gây viêm cầu thận, viêm khớp và thấp tim.

Nguyên nhân là do vỏ của liên cầu khuẩn có cấu tạo giống cơ tim, thận và khớp. Cơ thể tạo ra kháng thể tấn công vi khuẩn, cũng đồng thời có thể phá hủy mô nội mạc tim.

Điều này xảy ra tương tự ở thận và khớp. Thấp tim có thể dẫn đến viêm cơ tim, viêm màng ngoài tim, gây rối loạn nhịp tim, suy tim, đột quỵ và thậm chí là tử vong.

• Ngoài ra, tình trạng viêm họng mạn tính có thể gây suy nhược cơ thể do tình trạng ho nhiều, nhất là vào ban đêm.

6Cách chẩn đoán bệnh

Khám lâm sàng

Bác sĩ sẽ xem xét các triệu chứng, tiền sử bệnh và khám lâm sàng dựa trên:

• Khám họng và kết hợp kiểm tra tai, mũi.
• Khám vùng cổ để kiểm tra cách hạch viêm nếu có.
• Khám phổi.

Nội soi tai mũi họng

Nội soi tai mũi họng là phương pháp sử dụng ống nội soi chuyên dụng có gắn camera và kính chuyên dụng ở hai đầu để kiểm tra lớp niêm mạc bên trong vùng tai mũi họng và giúp quan sát rõ các tổn thương.

Với nội soi ống mềm, bác sĩ nội soi sẽ tiến hành đưa ống nội soi đi vào mũi rồi luồn xuống họng, thanh quản. Nếu nội soi tai, ống nội soi sẽ được đưa trực tiếp vào tai.

Hình ảnh của khu vực nội soi sẽ được hiển thị phóng to trên màn hình tivi, để bác sĩ có thể kiểm tra, thăm khám.[1]

Nhờ đó, bác sĩ có thể chẩn đoán các bệnh lý tại vị trí tai mũi họng như viêm amidan, ung thư vòm họng, viêm tai giữa, viêm xoang,…

Cấy dịch tiết

Bác sĩ sẽ dùng que có tẩm bông vô trùng nhằm lấy mẫu dịch họng và gửi mẫu đến phòng xét nghiệm để phát hiện.

Nhiều phòng khám được trang bị phòng xét nghiệm có thể cho kết quả trong vòng vài phút. Tuy nhiên, xét nghiệm cấy dịch họng thường đáng tin cậy hơn và sẽ trả kết quả trong vòng 24 – 48 giờ.

7Khi nào cần gặp bác sĩ

Các dấu hiệu cần gặp bác sĩ

Viêm họng do nhiễm virus thường tự khỏi trong vòng 7 ngày. Tuy nhiên, khi phát hiện các triệu chứng sau bạn nên đến khám bác sĩ ngay lập tức:

• Khó nuốt.
• Khó thở, hoặc đau khi bạn thở.
• Khó mở miệng.
• Đau khớp.
• Sốt cao hơn 38 độ C.
• Đau hoặc cứng cổ.
• Máu trong nước bọt hoặc đờm của bạn.
• Đau họng kéo dài hơn một tuần.
• Thường xuyên tái phát viêm họng.
• Xuất hiện khối u ở cổ.
• Sưng ở cổ hoặc mặt của bạn.

Nơi khám chữa viêm họng

• Tp. Hồ Chí Minh: Bệnh viện Tai Mũi Họng TPHCM, Bệnh viện Đại học Y Dược TPHCM, Bệnh viện Chợ Rẫy,…
• Hà Nội: Bệnh viện Tai Mũi Họng Trung Ương, Bệnh viện Trung ương Quân đội 108, Bệnh viện Bạch Mai,…

8Cách điều trị khi bị viêm họng

Dùng thuốc

Bạn có thể dùng thuốc để giảm đau do viêm họng hoặc để điều trị nguyên nhân.

Các loại thuốc không kê đơn giúp giảm đau họng chứa các hoạt chất như paracetamol, ibuprofen, aspirin. Tuy nhiên, cần cẩn trọng khi sử dụng các thuốc giảm đau khác để tránh quá liều thuốc hoặc gặp tác dụng phụ.

Bạn cũng có thể sử dụng một hoặc nhiều phương pháp điều trị khác, có tác dụng trực tiếp lên cơn đau do viêm họng như:

• Thuốc xịt họng có chứa chất sát khuẩn gây tê như povidon, tinh dầu bạc hà hoặc tinh dầu bạch đàn.
• Thuốc ngậm trị viêm họng.
• Si-rô trị ho.

Các loại thuốc làm giảm axit dịch vị có thể giúp giảm đau họng do GERD gây ra. Bao gồm các thuốc:

• Các antacid như Magie hydroxyd, Nhôm hydroxit giúp trung hòa axit dạ dày.
• Thuốc chẹn H2 như cimetidine, famotidine để giảm sản xuất axit dạ dày.
• Thuốc ức chế bơm proton (PPI) như lansoprazole và omeprazole để ngăn chặn sản xuất axit.

Corticosteroid liều thấp cũng có thể giúp giảm đau do giảm tình trạng viêm trong viêm họng. Không nên tự sử dụng kéo dài loại thuốc này.

Dùng kháng sinh

Thuốc kháng sinh dùng để điều trị nhiễm trùng do vi khuẩn, như viêm họng liên cầu khuẩn. Cần lưu ý không sử dụng kháng sinh để trị viêm họng do nhiễm virus.

Bạn cần điều trị viêm họng bằng thuốc kháng sinh để ngăn ngừa các biến chứng nghiêm trọng hơn như viêm phổi, viêm phế quản và sốt thấp khớp.

Điều quan trọng là phải dùng tất cả các loại thuốc theo quy định, ngay cả khi bạn cảm thấy khỏe hơn cũng không được tự ý ngừng đợt điều trị.

Ngừng thuốc kháng sinh quá sớm có thể không diệt được hết vi khuẩn, khiến bạn bị bệnh trở lại. Nó cũng có thể dẫn đến tình trạng kháng kháng sinh, khiến việc điều trị nhiễm trùng bằng kháng sinh trong tương lai trở nên khó khăn hơn.

9Các biện pháp phòng ngừa

Tránh dùng chung đồ ăn, thức uống và các đồ dùng cá nhân như khăn tắm, khăn lau mặt với người đang bị bệnh do bệnh có thể dễ dàng lây qua đường hô hấp.

Tránh tiếp xúc với dịch tiết của người đang bị bệnh. Khi ho hoặc hắt hơi thì nên lấy tay che miệng.

Tránh hút thuốc lá, uống rượu bia, sử dụng các chất kích thích khi đang mắc bệnh.

Thường xuyên rửa tay bằng xà phòng, dung dịch sát khuẩn trước khi ăn và sau khi hắt hơi.

Khi mắc bệnh hãy đeo khẩu trang để tránh lây nhiễm.

Uống thật nhiều nước.

Bạn nên tránh ăn các đồ ăn cay, gia vị có tính nóng, đồ ăn nhiều dầu mỡ.

Có thể súc họng bằng nước muối các dược liệu trong dân gian hỗ trợ điều trị bệnh viêm họng như cây húng chanh, bông đu đủ hỗ trợ giảm đau, rát họng.

Bài viết trên đã cung cấp cho bạn thông tin về bệnh viêm họng cũng như các cách chữa trị và phòng ngừa. Nếu bạn thấy hay và hữu ích, đừng quên chia sẻ cho bạn bè và người thân cùng biết nhé!

Nguồn: Healthline, NHS, MayoClinic